'Muốn không thất nghiệp, đừng chọn nghề nào'

Năm 1999 khi từ Châu Phi về Canada xin việc mình gặp làn sóng dot-com No. 1, các tờ báo ở Mỹ tuyển phóng viên ầm ầm. Mình được nhận vào 1 hãng tin lớn sau 2 cuộc phỏng vấn qua điện thoại và 1 bài thi về kiến thức tài chính. Năm nay, CareerCast xếp 2 nghề "phóng viên báo in" và "phóng viên báo đài" vào Top 5 của những công việc "tồi tệ nhất" ở Mỹ. Với báo in, đây là năm thứ 3 đứng ở vị trí này. Lý do bao gồm: lương mới vào nghề thấp - 36-37 ngàn đô/năm, thấp hơn mức 45 ngàn của bọn mình năm 1999 - và tương lai sẽ còn tiếp tục xấu đi.

Gần đây bọn mình khảo sát sinh viên và người đi làm ở Việt Nam thì một số rất đông nói muốn có việc làm "ổn định". Khi nói chuyện với phụ huynh về nghề nghiệp của con thì nhiều người nói "Anh/chị muốn cháu học nghề gì sau này dễ xin việc". Cả hai mong muốn này không có gì sai. Nhưng có một sự thật là nền kinh tế đang thay đổi rất nhanh. Trong hơn thập kỷ qua một số ngành đã thu nhỏ lại rất nhiều. Ngoài nghề báo, ngành dầu khí cũng đang thu hẹp do cung vượt cầu, đẩy nhiều công ty tới tình trạng phá sản. Các chuyên gia dự đoán sẽ còn nhiều công việc mất đi và nghề không còn cần thiết nữa vì máy tính đang dần làm thay nhiều việc của con người hơn và tài nguyên thiên nhiên cạn hẹp buộc chúng ta phải sáng tạo và nhân tạo.

Vậy phải chọn nghề gì để không thất nghiệp? Mình có 2 câu trả lời: 1) Không có nghề nào an toàn 100%; và 2) Nghề nào rồi cũng sẽ ổn cả.

Nghe tưởng mâu thuẫn, nhưng không hẳn. Năm nay ở Mỹ một trong những Top 5 nghề lương cao và dễ xin việc nhất là nghề lái xe tải. Bao nhiêu du học sinh muốn ở lại Mỹ bằng cách chuyển sang học lái xe thay vì học Công nghệ thông tin hay Quản trị kinh doanh? Chắc là ít.

Vậy thì, theo mình bạn hãy chọn ngành gì mình yêu thích (hay không ghét) và học thật tốt. Nhưng quan trọng hơn là bạn hãy trang bị cho mình khả năng thích ứng, tái tạo, và làm cho mình thành nhân lực thiết yếu ở mỗi công ty.

Làm thế nào để có được điều đó? Nếu còn là học sinh, hãy đừng chỉ học kiến thức mà nên phát triển thêm cả kỹ năng và tư duy. Nếu đang là sinh viên, hãy ra ngoài, xin đi thực tập, tình nguyện, tích lũy kinh nghiệm, và xây dựng quan hệ...để nâng cao năng lực và tiềm năng. Nếu ra trường rồi hay đang đi làm, hãy tiếp tục nâng cấp tay nghề, trang bị kiến thức và kỹ năng mới. Thêm vào đó, đừng ngại nhận trách nhiệm mới và tìm cơ hội phát triển ngay nơi mình đang làm.

Nói cách khác, mục tiêu của bạn không phải là tìm “việc ổn định", mà phải là trở thành người không công ty nào muốn cắt giảm. Mình tin rằng, khi đó, dù thời thế thay đổi thế nào, bạn cũng sẽ cạnh tranh được với người khác và các cỗ máy tính ngày càng thông minh. Và, đừng quên học một ngoại ngữ và tìm hiểu về những công nghệ mới!